تهديدها و فرصت‌هاي دنياي ديجيتال در حوزه كتاب و كتابخواني

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، همايش با موضوع تهديدها و فرصت‌هاي دنياي ديجيتال در حوزه كتاب و كتابخواني چهارشنبه، 10 آذر از سوي انجمن فرهنگي ناشران كتاب كودك و نوجوان با حضور محمدمهدي سيدناصري ؛ پژوهشگر و مدرس دانشگاه، فعال در حوزه حقوق كودكان به عنوان ميهمان و احمدرضا آذربايجاني؛ پژوهشگر و نويسنده به عنوان كارشناس ـ مجري به صورت آنلاين برگزار شد.

در ابتداي اين نشست، محمدمهدي سيدناصري در سخناني با بيان اينكه اين‌روزها وابستگي بشر به دنياي ديجيتال بسيار زياد شده است و اثرگذاري اين دنيا در حوزه كودك و نوجوان بسيار است، گفت: از ديدگاه حقوقي و فرهنگي امروز ديگر حكومت‌ها و دولت‌ها نمي‌توانند از حضور در دنياي مجازي جلوگيري كنند.

وي با اشاره به اينكه جايگاه فناوري و ديجيتال در زندگي ما بزرگسالان و هم كودكان و نوجوان به دو دوران قبل و بعد ازكرونا تقسيم مي‌شود، عنوان كرد: البته به دليل نو بودن موضوع هنوز آمار مشخصي از ميزان استفاده از فضاي مجازي وجود ندارد و طي سال‌هاي آينده مشخص مي‌شود.

سيدناصري افزود: بايد بدانيم كه دنياي ديجيتال به‌جز معايب، مزايايي هم دارد؛ ولي در بحث كودكان و نوجوانان خطرات و تهديدهاي اين دنيا براي آن‌ها بيشتر است.

وي با بيان اينكه كودكان در فضاي مجازي آسيب پذيرتر هستند، ادامه داد: دغدغه كارشناسان و فعالان حوزه كودك در عرصه بين‌الملل نسبت به خطر پذيربودن آن ها است زيرا خطرات دنياي ديجيتال براي آن‌ها زياد است و والدين بايد نسبت به آن آگاهي داشته باشند.

به گفته سيدناصري، آمار دنيا در بهره‌برداري كودكان و نوجوانان از دنياي ديجيتال اين است كه سن استفاده از تلفن همراه و تبلت و اپليكيشن‌ها به خردسالي وارد شده است و اگر قبلا سن استفاده 12 يا 13 سال بود اما الان كودك دو ساله هم توانايي استفاده از گوشي را دارد.

سيدناصري در ادامه با بيان اينكه از سال 2015 به بعد كه آهنگ استفاده از تكنولوژي‌هاي نوين در دنيا رشد داشته است ما با تهديدهاي زيادي در بحث خلاقيت روبروييم، گفت: امروز استفاده بيش از حد از موبايل و تلفن همراه در دست بشر موجب كاهش خلاقيت در ميان مردم شده و به 20 درصد رسيده است و حتي پيش‌بيني مي‌شود در آينده نزديك ما شاهد ربات‌هاي نويسنده باشيم و جامعه بايد نسبت به اين موضوع آگاه باشد.

وي با بيان اينكه كاهش خلاقيت در كودكان و نوجوانان به دليل استفاده از فناوري هاي نوين خطرناك است، گفت: امروز فرزند كتابخوان در سايه خانواده و والدين كتابخوان رشد مي‌كند و اين فرهنگ‌سازي ابتدا بايد در ميان خانواده‌ها ايجاد شود.

سيدناصري در اين زمينه توضيح داد: امروز استفاده از دنياي ديجيتال در همه بخش‌ها وارد شده است و حتي پدربزرگ و مادربزرگ‌ها مي توانند به راحتي از اپليكيشن‌ها استفاده كنند و اين موضوع نيز براي كودكان صدق مي‌كند.

فضاي ديجيتال در كرونا به كمك بشر آمد
وي با اشاره به استقبال جدي جامعه از فضاي مجازي و فرصت‌هاي هاي آن در بخش‌هاي مختلف، توضيح داد: فناوري‌هاي ديجيتال در دو سال گذشته به كمك بشر آمد و در بستر تكنولوژي فعاليت‌هاي مختلفي انجام داد، تكنولوژِي در پيشرفت زندگي ما نقش زيادي داشت.

سيدناصري يادآور شد: در اين زمينه ما سال گذشته شاهد برگزاري نمايشگاه مجازي كتاب بوديم و به دليل استقبال مردم از اين نمايشگاه مسئولان تصميم گرفتند كه در كنار برگزاري نمايشگاه فيزيكي از نمايشگاه مجازي نيز بهره ببرند.

وي در ادامه درباره يكي از محتواهاي نامناسب دنياي ديجيتال گفت: يكي از اين فضاها اينستاگرام است زيرا محتواي بدي دارد و بايد بر آن نظارت شود، در اين ميان نيز يوتيوب سيستمي در برابر آن ايجاد كرده كه محتواهاي بد و مجرمانه را با استفاده از هوش مصنوعي كنترل كند.

سيدناصري همچنين گفت: ما نمي‌توانيم از استفاده كودكان از فضاي مجازي جلوگيري كنيم زيرا كرونا استفاده از آن را تشديد كرده است و من خانواده‌اي را مي‌شناسم كه براي كودك خود گوشي تهيه كرد و اين كودك از 24 ساعت زندگي خود11 ساعت در اينستاگرام است.

وي با اشاره به مشكلات اين كودك توضيح داد: اين كودك جامعه گريز و منزوي شده بود و قصد داشت به شكل يك ويدئو در اينستا خود را دار بزند كه اين نشان دهنده رهاشدگي كودك توسط والدين است.

سيدناصري با بيان اينكه خانواده بايد روي كار كودك خود در فضاي مجازي نظارت داشته باشد، عنوان كرد: پدر و مادرها بايد آموزش ببيند كه با خريد كتاب و خواندن كتاب و كنترل و نظارت بر فرزندان خود از آسيب هاي احتمالي فرزندان‌شان جلوگيري كنند.

وي تاكيد كرد: خانواده‌ها ها بايد وقت بگذارند و بر حضور كودك خود در فضاي مجازي نظارت كنند، زيرا شاهديم نه تنها در ايران بلكه در خارج از ايران هم اين مساله زياد شده و بسياري از نهادهاي بين المللي به خطرات و حواشي آن مي‌پردازند.




فرهنگ‌سازي در حوزه كتاب ضروري است
سيدناصري با بيان اينكه كرونا موجب شد مردم به سراغ كتابخانه‌ها نروند و در آن‌ها بسته شود، گفت: من در اين زمينه نقش نهاد خانواده را بسيار مهم مي‌دانم ومعتقدم كه در اين ميان برگزاري مسابقات كتاب و كتابخواني مي‌تواند بسيار مهم باشد تا كودكان به سمت كتاب جذب شوند و از فضاي ديجيتال دور شوند.

وي ادامه داد: الان خانواده‌ها با حضور در باغ كتاب براي فرزندانشان با شور و اشتياق كتاب خريداري مي‌كنند و اين نشان مي‌دهد كه ما بايد از اين باغ كتاب‌ها در كشور بيشتر داشته باشيم.

سيدناصري با بيان اينكه فرهنگ‌سازي براي كتابخواني اهميت دارد، افزود: مي‌توان از بستر صدا و سيما در اين زمينه استفاده كرد هر چند كار زيادي در اين زمينه نشده است و هرچه جلوتر مي‌رويم با تهديدهاي فضاي مجازي براي كودكان بيشتر روبرو مي‌شويم.

وي با اشاره به امروز سايت‌هاي زيادي در كشور در حوزه فروش كتاب فعاليت مي‌كنند، گفت: سايت آمازون در عرصه جهاني امروز توانسته است به يك مرجع جامع و كامل در حوزه نشر و كتاب تبديل شود و هر كس به دنبال كتاب جديد باشد به سراغ آن مي‌رود در ايران اما نمونه چنين سايت‌هايي كم است.

سيدناصري تاكيد كرد: در اين زمينه برخي سايت‌هاي ايراني براي رقابت با يكديگر كارهاي خلاقانه زيادي كردند كه ناشران نسبت به آن‌ها اطمينان كردند و فايل كتاب‌هاي خود را در اختيار آن‌ها قرار دادند و معتقدم چنين رويه‌هايي بايد استمرار داشته باشد.

به گفته وي، اما تجربه نشان داده است كه كتاب و كتابخواني و توجه خانواده‌ها به كتاب و فرهنگ مطالعه مي‌تواند تهديدات فضاي مجازي را براي كودكان كاهش دهد، نمونه‌هاي موفق نشان مي‌دهد كه فرهنگ كتابخواني تضمين كننده فرهنگ يك سواد گسترده است و بايد به آن بيش از هر چيز ديگري توجه داشت.