اعتياد الكترونيك كودكان

پانزدهمين همايش چالش‌هاي امروز كتاب كودك و نوجوان با موضوع (اعتياد الكترونيك كودكان) با حضور خانم دكتر فاطمه نظري؛ روان‌شناس و مشاور در حوزه‌ي اعتياد الكترونيك، به عنوان ميهمان و آقاي دكتر احمدرضا آذربايجاني؛ پژوهشگر و نويسنده به عنوان كارشناس ـ مجري از ساعت 16:30 تا 17:30 روز چهارشنبه مورخ1400/07/07 به صورت آنلاين در صفحه‌ اينستاگرام انجمن فرهنگي ناشران كتاب كودك و نوجوان به نشاني nasherane_ketabe_Kodak برگزار شد.

دكتر آذربايجاني با اشاره به اهميت آگاهي خانواده‌ها درباره اعتياد الكترونيك و تاثير آن بر فرزندانشان، در ابتدا خواستار ارائه تعريفي از اعتياد الكترونيك توسط دكتر نظري شد، دكتر نظري در اين زمينه گفت: اعتياد به نوعي وابسته شدن به چيزي و تحت اسارت قرار گرفتن توسط آن است، اين اعتياد مي‌تواند به مواد مخدر يا اعتياد رفتاري باشد كه اعتياد الكترونيك نوعي اعتياد رفتاري است، اين اعتياد به طوري است كه كنترل رفتار سخت مي‌شود و نوعي جنون براي انجام رفتار پيدا مي‌كنيم.

وي افزود: زماني مي‌گوييم اعتياد الكترونيك دارد كه فرد نمي‌تواند خود را كنترل كند، وقتي كودك درگير فضاي مجازي مي‌شود به شدت دوست دارد كه اين رفتار را تكرار كند و بي‌وقفه در اينترنت باشد، دوپامين در بدن او ترشح شده و به او لذت زيادي مي‌دهد و اما مشكل زماني شروع مي‌شود كه اين ميزان دوپامين ديگر مثل سابق ترشح نمي‌شود و زمان بيشتري مي‌گذارد تا در اينترنت باشد.

دكتر آذربايجاني در ادامه گفت: در كشور آلمان اگر بچه‌ها بيشتر از يك ساعت در فضاي الكترونيك باشند و بي‌هدف در اينترنت بچرخد مصداق اعتياد الكترونيك است و به آن رسيدگي مي‌شود، چيني‌ها هم اگر دو تا يك ساعت بيشتر باشد آن را مصداق اعتياد الكترونيك دانسته‌اند.

وي همچنين با طرح اين سوال كه آيا در ايران، مصداق و معياري براي بررسي اعتياد الكترونيك وجود دارد، به ادامه اين بحث پرداخت. ‌دكتر نظري در اين زمينه گفت: در اين زمينه مقالات ضد و نقيضي وجود دارد، اما يانگ در اين زمينه مي‌گويد 38 ساعت در هفته تا 8 ساعت در روز بدون هدف و با منظور سرگرمي باشد در اينترنت باشد، اعتياد باشد ولي هلمز معتقد است اگر بيش از شش ساعت در اينترنت باشيم مصداق اعتياد است.

در بخش ديگري از همايش دكتر آذربايجاني در سخناني با اشاره به خطرات اعتياد الكترونيك و تاثير آن بر كودكان و نوجوانان، درباره خطرناك بودن اين اعتياد سوال كرد و دكتر نظري پاسخ داد: اعتياد الكترونيكي و بازي‌هاي رايانه‌اي يكي از خطرناك‌ترين اعتيادها است كه بازي نهنگ آبي يكي از آن‌ها به شمار مي‌آيد، در كنار آن فيلم‌هاي غيرمجازي كه در شبكه‌هاي مجازي توزيع مي‌شود به شدت آسيب‌زا است و خانواده‌ها نسبت به آن بايد آگاه باشند.

وي ادامه داد: در برخي مواد ديده‌ايم افراد سودجو در ابتدا طرح دوستي مي‌ريزند و بعد براي بچه‌ها عكس و فيلم ارسال مي‌شود يا از آن‌ها عكس و فيلم مي‌گيرند كه گاهي به قرارهاي خارج از اينترنت مي‌رسد وگاهي به روابط جنسي منجر مي‌شود، در برخي موارد هم ديده شده است كه گاهي بانك اطلاعاتي خانواده‌ها و حتي كارت‌هاي بانكي كودكان و نوجوان را مي‌گيرند كه آسيب زيادي دارد.

دكتر آذربايجاني درباره راه‌هاي پيشگيري از اعتياد الكترونيك در ميان كودكان نيز سوال طرح كرد و دكتر نظري، پاسخ داد: اغلب كساني كه درگير اين اعتياد هستند،‌99 درصد آن‌ها دچار اضطراب و افسردگي هستند و همين اضطراب موجب مي‌شود به سمت اعتياد يعني تنهايي و انزوا مي‌رود تا در آن فضا به اينترنت دسترسي داشته باشد.

وي افزود: وقتي كودك اعتياد پيدا مي‌كند و زمان زيادي در فضاي مجازي قرار دارد، اضطراب تشديد مي‌شود و يك سيكل معيوب ايجاد مي‌شود و اولين گام اين است كه به والدين و كودك و نوجوان آموزش دهيم سواد رسانه‌اي داشته باشند و هر فيلم و عكسي را در فضاي مجازي قبول نكنند و درباره آن فكر كنند.

دكتر نظري همچنين با بيان اينكه نكته مهم ديگر افزايش هوش هيجاني بچه‌ها و تنظيم هيجانات بچه‌ها است، گفت: بچه‌ها حس خود را نمي‌شناسند و نمي‌دانند وقتي خشمگين هستند، نفرت يا غم دارند چه كار بايد انجام بدهند، آن‌ها بلد نيستند كه چطور حس خود را ابراز كنند واين باعث سركوبي هيجانات بين بچه‌ها مي‌شود و با اضطراب و افسردگي بالا خود را نشان مي‌دهد كه به سيكل معيوب ورود به فضاي مجازي و تشديد مشكلات روحي آن‌ها مي‌انجامند.

دكتر نظري همچنين در بخش ديگر با بيان اينكه مشكل اساسي در ايران اين است كه از سن خيلي كم پدران و مادران براي كودكان خود گوشي خريداري مي‌كنند، گفت: گاهي ديده شده كه خانواده‌ها حتي براي كودك يك ساله گوشي تهيه مي‌كنند كه بچه‌ها هيچ مزاحمتي براي والدين نداشته باشند و اين كار بدون هيچ فيلتر و نظارتي انجام مي‌شود.

وي ادامه داد: متاسفانه بچه‌ها بدون هيچ نظارتي به شبكه‌هاي اجتماعي دسترسي دارند،‌ در حالي كه مشكلات و صدمات جدي از نظر جسمي ايجاد مي‌كند و موجب بلوغ زودرس مي‌شود و در 30 سال اخير سن بلوغ كاهش داشته است زيرا صحنه‌هايي در شبكه‌هاي مجازي مي‌بينند كه براي سن آن‌ها مناسب نيست.

دكتر آذربايجاني همچنين در اين نشست، گفت: در برخي كارگاه‌ها با كودكان شاهد هستيم كه روابط خانوادگي در خانواده‌هاي مختلف چقدر بر رشد و هوش هيجاني كودكان‌شان تاثير دارد و گاهي هوش هيجاني يك كودك هشت ساله و 12 ساله با هم تفاوت دارد و اين موضوع بايد توسط خانواده‌ها جدي گرفته شود.

دكتر نظري نيز در ادامه درباره راهكارهاي افزايش هوش هيجاني و آموزش آن به كودكان، گفت: كودكان بايد بتوانند حس‌هاي خود را بشناسند و والدين در اين زمينه نقش مهمي دارند، اما مولفه‌هاي مهم درباره هوش هيجاني، مديريت زمان است كه در حوزه اعتياد الكترونيك اهميت زيادي دارد و كودكان بايد آن را بياموزند.

به گفته وي، والدين بايد بچه‌ها را محدود كرد‌ه‌، ساعت مشخصي تعيين كنند كه بچه‌ها در يك بازه زماني بايد در اينترنت باشند، زمان غذا خوردن، مطالعه كردن، درس خواندن و .. نيز همه بايد به شكل درست مديريت شود.

در بخش پاياني دكتر نظري درباره راهكارهاي درمان اعتياد الكترونيك، گفت: بعد از اين اعتياد، كودكان و نوجوانان را به سمت اختلالات روحي مي‌كشاند و بايد اعتياد در كنار يكسري اختلالات و بيماري‌هاي زمينه‌‌اي درمان شود.

وي افزود: در اين زمينه خانواده‌ها نيز بايد سواد رسانه‌اي خود را افزايش داده و به بچه‌ها نظارت كنند، تكنيك سود و زيان را بشناسند و به كودكان خود بياموزند، از سوي ديگر خانواده‌ها نيز مديريت استفاده از تلفن همراه را داشته باشند و اينگونه نباشد كه هر 24 ساعت گوشي به دست باشند.

دكتر نظري با بيان اينكه ذهن آگاهي در اين زمينه نكته مهمي است، عنوان كرد: خيلي مهم است كه موقع غذا خوردن، صبحانه خوردن يا هر كار ديگري مثل بودن كنار دوستان همه فكر و ذهن خود را در همان لحظه باشد و فكرشان به سمت گوشي و موبايل و .. نمي‌رود و در همان مقطع زماني با ذهن آگاه حضور داشته باشند تا از اين طريق چرخه معيوب اعتياد الكترونيك را بشكنند.

وي تاكيد كرد: خانواده‌ها بايد بر كودكان خود نظارت داشته باشند، زيرا آينده‌سازهاي جامعه هستندو چون بچه‌ها زمان زيادي درگير تلويزيون و رسانه‌هاي مختلف هستند ممكن است آسيب زيادي ببينند، در اين زمينه مي‌توانيم بسياري از اين برنامه‌ها را با مطالعه كتاب جايگزين كنيم.

دكتر آذربايجاني نيز با اشاره به نقش ورزش در اين زمينه، گفت: در دوره كرونا خانواده‌هاي زيادي درگير اعتياد الكترونيك شدند، اما ورزش، مطالعه كتاب، استحمام و ذهن‌آگاهي هر يك به تنهايي يا با هم مي‌توانند در كاهش اعتياد الكترونيك موثر باشند.