" پرورش خلاقيت كودكان"

سيزدهمين همايش «بحران و برون رفت؛ چالش‌هاي امروز كتاب كودك و نوجوان» با موضوع پرورش خلاقيت كودكان با حضور دكتر افضل‌السادات حسيني، نويسنده و پژوهشگر حوزه كودك و نوجوان و دكتر احمدرضا آذربايجاني، نويسنده و پژوهشگر روز سه شنبه مورخ 1400/06/09در صفحه‌ اينستاگرام انجمن فرهنگي ناشران كتاب كودك و نوجوان به نشاني nasherane_ketabe_Kodak برگزار شد.

دكتر افضل‌السادات حسيني، نويسنده و پژوهشگر حوزه كودك و نوجوان در سيزدهمين همايش «بحران و برون رفت؛ چالش‌هاي امروز كتاب كودك و نوجوان» با موضوع پرورش خلاقيت كودكان با اشاره به ضرورت بحث خلاقيت در كودكان، گفت: حدود هفتاد سال پيش تصور مي‌‌كردند خلاقيت خاص نوابغ است و به نظريه نبوغ مشهور بود، اما الان ديگر اين نظريه جدي گرفته نمي‌شود و اعتقاد داريم كه خلاقيت موهبتي الهي است و خدا اين پتانسيل را در ميان همه مردم قرار داده است.

وي ادامه داد: در نيمه دوم قرن بيستم توجه دنيا به خلاقيت جلب شد و از دهه 50 به بعد توجه ويژه به خلاقيت در دانشگاه‌ها به صورت آكادميك و در جامعه به صورت عملي شكل گرفت.

دكتر حسيني با بيان اينكه پشت همه پيشرفت‌ها و اتفاق علمي و هنري در پيرامون ما يك نوع تفكر خلاق است، عنوان كرد: امروز دنيا متوجه اهميت خلاقيت شده است و با وجود صدها تعريف درباره خلاقيت همه معتقدند خلاقيت امري نو است كه بايد منجر به ارزش‌مندي و مفيد بودن شود.

وي تاكيد كرد: كسي خلاق است كه ايده نو دارد و اين ايده مفيد واقع شود، همچنين از جايي كپي‌ نشده باشد، در جامعه ما طي دو دهه اخير جامعه به اين موضوع توجه پيدا كرده است اما متاسفانه بلبشوي علمي و عملي در زمينه خلاقيت وجود دارد.

دكتر حسيني در اين زمينه توضيح داد: مي‌توان گفت كه پيكره اين خلاقيت زخمي شده است و ما بدون اينكه وارد بحث علمي و عملي آن شويم، به واسطه نيت‌ها و اهداف مختلف مثل اهداف تجاري شاهد شكل‌گيري موسسه‌هاي تفكر خلاق هستيم كه وقتي به برنامه‌هاي آن‌ها نگاه مي‌كنيم مي‌بينيم خلاقيت هيچ جايگاه پررنگي ندارد و گاهي ضدخلاقيت هم عمل مي‌شود.

به گفته وي، در اين ميان اگر ناشران و كتاب‌ها كه در راستاي آگاهي‌سازي جامعه به صورت هدفمند عمل مي‌‌كنند، متوجه شوند كه خلاقيت اهميت ويژه‌اي دارد و بايد به صورت دقيق و علمي به آن وارد شوند، توانستيم اتفاق‌هاي خوبي براي هزاره سوم كه به هزاره خلاقيت نام دارد رقم بزنيم.

در بخش ديگر همايش دكتر افضل‌السادات حسيني با بيان اينكه ايده خلاقانه در نهايت با تفكر نقاد ارزيابي مي‌شود، گفت: نقد و خلاقيت به هم وابسته هستند و ابعاد تفكر يعني تفكر نقاد و منطقي از هم جدا نيستند، از آنجايي كه جامعه ما كمتر تفكر خلاق را شناخته است، بيش از دو دهه از عمر علمي خود را به اين حوزه اختصاص دادم و كارگاه‌هاي آموزشي و كتاب‌هايي در اين زمينه برگزار كرده‌ام.

وي ادامه داد: هر موضوع ساده تا مسائل پيچيده علمي و تز دانشجويان مقاطع ارشد و دكتر نيازمند تفكر خلاق است تا به نوانديشي و ايده تازه برسيم و مي‌توان گفت كه خلاقيت درهمه مسائل زندگي ما گره خورده است.

دكتر حسيني با اشاره به كتاب خلاقيت آموزشي، گفت: من هم به صورت مستقيم و هم با مطالعاتي كه در جامعه‌هايي مثل ژاپن، ‌استراليا و فنلاند داشتم ديدم رمزهايي براي موفقيت‌هاي ويژه دارند؛ كه اول از همه اهميت ويژه به تعليم و تربيت به عنوان اولويت اول جامعه بود.

وي يادآور شد: نكته دوم اين بود كه اين آموزش‌ها چگونه باشد، من در بازديدهاي زيادي كه از ده‌ها مدرسه در ملبورن داشتم ديدم خلاقيت در همه كلاس‌ها وجود داشت و معلم و دانش‌آموز مي‌دانستند مسير به سمت رشد تفكر خلاق است.

دكتر حسيني با بيان اينكه من از دو دهه قبل مسائل زيادي در اين زمينه مطرح كردم اما جدي گرفته نشد، گفت: من گفتم كه مي‌توان با شاد كردن محيط مدرسه و رويكرد بازي محور به عنوان مبناي آموزش در مدارس باشد تا زمينه‌ساز خلاقيت دانش‌آموزان و كودكان شود.

وي با ذكر مثالي در اين زمينه توضيح داد: در فنلاند از دهه 90 اصلاحات آموزشي انجام شده و وقتي محققان از يادگيري بازي‌محور صحبت كردند، مديراني آن را اجرا كردند و الان در دنيا اول شده و از سراسر دنيا آمده‌اند ببينند كه فنلاند چه مي‌كند.

دكتر حسيني درباره هدايت خانواده‌ها براي پرورش خلاقيت در كودكان، عنوان كرد: در بحث پرورش خلاقيت مبنا خانواده است، او با نگاهي كه دارد مي‌تواند آينده كودك و نوجوان خود را به شكل‌هاي مختلف رقم بزند. اگر اولويت خانواده مسائلي است كه كودك وارد مدرسه خاص شود، در كنكور شركت كند و به دانشگاه خاصي برود، اما عملا تلاشي براي خلاقيت كودك خود قرار نداده است.

وي افزود: مساله اينجا است كه اين كودك هرگز كودك خوشبخت و خوشحالي نيست، مبناي آموزش سيستم‌هاي آموزشي مختلف در دنيا يادگيري براي زندگي كردن است، اما آيا آنچه كه ما در آموزش و پرورش مي‌آموزيم يا آموزش در خانه‌هاي ما فرصتي براي زندگي كردن به بچه‌ها پيش مي‌برد يا نه.

دكترحسيني همچنين با طرح اين سوال كه ما مي‌خواهيم كودك مولد داشته باشيم يا يك كودك مقلد؟، ادامه داد: اگر دنبال كودك مولد هستيم و مي‌خواهيم كودك ما در آينده زندگي خود از بعد فردي يا اجتماعي انسان موثري در جامعه باشد بايد نگاه ما به بحث خلاقيت ويژه باشد.

وي تاكيد كرد: همان‌طور كه دغدغه سلامت جسمي كودك را داريم، موضوع ذهن خلاق او نيز بايد دغدغه ما باشد اما خانواده‌هاي ما در اين زمينه آگاهي زيادي ندارند، زيرا خلاقيت يك موضوع تخصصي است.

در بخش ديگر سيزدهمين همايش «بحران و برون رفت؛ چالش‌هاي امروز كتاب كودك و نوجوان» با موضوع پرورش خلاقيت كودكان، دكتر افضل‌السادات حسيني درباره اهميت نقش كتاب در حوزه پرورش خلاقيت، توضيح داد: من سال‌ها قبل در كنار كارهاي علمي و تئوري فرصتي داشتم تا درباره بحث خلاقيت براي كودكان به عنوان سردبير مجله كودك بنويسم و تكنيك‌هاي خلاقيت را بيان كنم و همه آن‌ها را به يك مجموعه كتاب براي والدين، معلمان و كودكان كردم.

وي ادامه داد: اما احساس مي‌كنم اين موضوع همچنان براي من باز است و با تمركزي كه روي معلم و فضاي آموزشي داشتم، فكر مي‌كنم خانواده‌ها به يك كتاب راهنما در حوزه پرورش خلاقيت نياز دارند.

دكتر حسيني با بيان اينكه خلاقيت يك بحث مهم براي كودك است و اگر نداشته باشد در آينده موفق نيست، گفت: اين موضوع براي والدين مهم باشد و با كمك متخصصان و كارشناساني كه در اين حوزه فعال هستند حتي از دوره نوزادي، كودكي و .. اين خلاقيت را در بچه‌ها تقويت كنيم.

وي تاكيد كرد: وقتي از سنين كودكي روي اين موضوع كار شود وقتي كودك به سنين چهار – پنج سالگي مي‌رسد شاهد يك كودك خلاق و فعال هستيم كه مي‌تواند آينده درخشاني داشته باشد.

دكتر حسيني در بخش پاياني همايش با بيان اينكه از مسير كتابخواني مي‌توان به تفكر خلاق كودك كمك كرد، گفت: كتاب (راهكارهاي خلاقانه ترويج كتابخواني) را من نوشته‌ام و در اين اثر بيش از 50 روش براي ترويج كتابخواني به شكل خلاقانه بيان كرده‌ام.

وي ادامه داد: مسير خوانش كتاب گاهي مي‌تواند خلاقانه مي‌شود و لذت كتاب آنقدر زياد مي‌شود كه كودك هيچ وقت كتاب را زمين نمي‌گذارد اما اين موضوع ابتدا بايد به عنوان دغدغه براي والدين باشد.

دكتر حسيني با بيان اينكه كودك ما در آينده نزديك بايد از توانايي خلاقانه خود استفاده كند، عنوان كرد: كودك بايد بتواند از خوانش خلاقانه كتاب‌ در اين مسير استفاده كند، مثلا از كودك بخواهيم خودش را جاي قهرمان قصه قرار دهد يا پايان قصه را با او تصويرسازي كنيم و با اينكار او را به سمت نوشتن خلاق در آينده سوق بدهد.
به گفته وي، دنياي كودكان و نوجوانان در صورتي كه فرصت براي آن‌ها فراهم شود خيلي جذاب و زيبا است، زماني كه معلم‌ها و خانواده‌ها با اين فرصت‌ها آشنا شدند و نتيجه آن را ديدند شگفت‌زده شدند و به همين دليل معتقدم كه پرورش خلاقيت كودكان را بايد جدي بگيريم.