دهمين همايش "چالش‌هاي امروز كتاب كودك و نوجوان" در قالب برنامه نشر-ناشر-تجربه

روز سه‌شنبه 15 تير دهمين همايش "بحران و برون رفت؛ چالش‌هاي امروز كتاب كودك و نوجوان" در قالب برنامه نشر - ناشر – تجربه به صورت آنلاين توسط انجمن فرهنگي ناشران كتاب كودك و نوجوان برگزار شد.

در اين برنامه كه رضا هاشمي‌نژاد مدير نشر افق به عنوان ميهمان در آن حضور داشت، وي با اشاره به چگونگي ورود خود به دنياي نشر گفت: من از سنين كودكي به كار كتاب و كتابفروشي علاقه داشتم به همين دليل تابستان سال 1357 به كتابفروشي خوارزمي رفتم و سه ماه كار كردم، پس از آن يك كتابفروشي در مسجد محله‌مان راه‌اندازي كردم و بعد از دو سال يك كتابفروشي در ساختمان كناري مسجد را‌ه‌اندازي كردم.

وي افزود: در همان زمان‌ها دوست داشتم كار نشر را هم تجربه كنم اما هيچ اطلاعاتي نداشتم و به سراغ ناشران باتجربه حوزه كودك و نوجوان رفتم و با مطالعه منابع و كتاب‌هاي مختلف تلاش مي كردم اطلاعاتم را افزايش بدهم.

هاشمي‌نژاد با بيان اينكه در ابتدا به صورت مشاركتي يك مجموعه انتشاراتي راه‌اندازي كرده بودم، توضيح داد: پس از مدتي كار را به شريكم سپردم و جواز نشر افق را از اوايل فروردين ماه سال 1361 دريافت و كار خود را در حوزه نشر كودك و نوجوان آغاز كردم.

وي در ادامه با اشاره به وضعيت ورود به حوزه نشر در دهه 60 گفت: ناشر شدن در آن زمان راحت‌تر بود يعني امور اداري دريافت جواز نشر، اما كسب دانش درباره چيستي كار نشر خيلي كار سختي بود چون هيچ منبع و ماخذي درباره فعاليت در حوزه نشر براي افراد تازه‌كار وجود نداشت.

هاشمي‌نژاد يادآور شد: اطلاعات در اين حوزه خيلي كم بود؛ كسب دانش نشر، مخاطب شناسي و‌ وجود الگوهايي كه ناشران جوان و تازه‌كار از آن الگوبرداري كنند بسيار محدود بود.

وي با بيان اينكه كتاب‌هاي حوزه كودك در آن زمان كيفيت خوبي نداشتند، گفت: اغلب كتاب‌هاي كودك كيفيت ظاهري خوبي نداشتند، بيشتر مقواي بودند و بهترين آن‌ها كتاب (حسني نگو يه دسته گل) بود كه محل فروش آن‌ها در روزنامه‌فروشي‌ها بود و كتابفروشي كتاب كودك اصلا شناخته شده نبود.

مدير نشر افق از عدم شناخت مخاطبان و ناشران تازه‌كار از نشر كودك و نوجوان به عنوان يكي از چالش‌هاي جدي در آن دوره نام برد و تاكيد كرد: الان اگر فردي بخواهد در حوزه نشر كودك كار كند به راحتي مي‌تواند به سراغ 300 تا 400 ناشر فعال در اين حوزه برود يا در اينترنت انواع كتاب‌هاي اين حوزه را ببيند و اطلاعات كسب كند اما در آن زمان اينگونه نبود.

هاشمي‌نژاد همچنين درباره نبود كتاب‌هاي جدي در حوزه كودك و نوجوان در دهه 60 گفت: در آن دوره به تازگي بخش كودك و نوجوان نشر چشمه، نشر مركز، نشر رويش و نشر خانه آفتاب كتاب‌هايي كار كرده بودند و به تازگي جان گرفته بودند اما باز هم كتاب‌ها محدود بودند و فقط وزارت آموزش و پرورش فروش خوبي از ناشران بخش كودك داشت و ناشران اين حوزه براي چاپ كتاب با اين مجموعه هماهنگ بودند.


ورود به نشر بين‌ا‌‌لملل
وي همچنين درباره چگونگي ورود نشر افق به عرصه‌هاي بين‌المللي نيز توضيح داد: در آن زمان نيازي به ارتباط با ناشران خارجي نبود و بحثي به عنوان كپي‌رايت ناشناخته بود،‌ به طوري كه اين لغت شناخته شده نبود و ما با حضور در نمايشگاه‌هاي خارجي به دنبال ديدن كتاب‌هاي تازه منتشر شده و گرفتن و چاپ اين كتاب‌ها در ايران بوديم.

هاشمي‌نژاد با بيان اينكه فقط مي‌دانستيم ناشران خارجي در ازاي چاپ كتاب‌هايشان پول مي‌خواهند اما قضيه خيلي جدي‌تر از اين حرف‌ها بود، گفت: اوايل دهه 70 به همراه انتشارات قدياني در دومين نمايشگاه بين‌المللي تصويرگري كتاب كودك تهران رتبه‌هاي اول و دوم را كسب كرديم و يك غرفه مشترك در نمايشگاه بولونيا به ما دادند.

وي افزود: من در اين نمايشگاه شركت كردم و چون تصورم از كودكي اين بود كه ارتباطات جهاني اساس پيشرفت است با ناشران زيادي در اين نمايشگاه آشنا شدم و در آنجا مدير انتشارات امريكايي (creative) را ملاقات كردم و با خريد رايت كتاب‌هاي آن‌ها ارتباطات كاري ما برقرار شد.

هاشمي‌نژاد با بيان اينكه بهره‌مندي از زبان انگليسي خوب و مناسب يك ضرورت است، گفت: من زبان انگليسي خوبي نداشتم و بعد از آن سفر به صورت فشرده زبان خود را تقويت كردم و مدتي بعد به صورت جسورانه به اين موضوع فكر كردم كه كتاب توليد كنم تا در نمايشگاه‌هاي خارجي رايت آن را بفروشم اما مساله اينجا بود كه اين كتاب‌ها را نمي‌خواستند.

وي تاكيد كرد: در آن زمان ما فكر مي‌كرديم ناشر خارجي يعني ناشر امريكايي و اروپايي و به بازار عرب و ساير كشورهاي منطقه فكر نمي‌كرديم اما به مرور اين رويه تغيير كرد.

هاشمي‌نژاد همچنين با بيان اينكه نياز امروز ناشران به ارتباط بين‌الملل از دو خواستگاه تجاري و اخلاقي برمي‌آيد، گفت: ‌خواستگاه اخلاقي دو حالت دارد منظور ما اخلاق قانوني نيست زيرا ايران عضو قانون كپي‌رايت نيست و ار نظر قانوني اجباري به استفاده از آن ندارد اما روش و مسلك و مرام يك سازمان هم مساله ديگري است كه اهميت دارد.

به گفته وي، اگر ناشري مي‌خواهد با اصول بين‌الملل و حرفه‌اي رشد كند و در استراتژي تجاري خود به دنبال رعايت قوانين است بايد به قانون كپي‌رايت احترام بگذارد هرچند در قوانين اتحاديه ناشران ساير كشورها آمده كه اگر كشوري عضو قانون كپي‌رايت نباشد ناشران آن كشور ملزم به رعايت اين قانون نيستند.

مدير انتشارات افق در ادامه صحبت‌هاي خود گفت: اما الزام به رعايت قانون كپي‌رايت به صورت داوطلبانه براي ناشران ايراني تا زماني كه ايران به طور رسمي به اين قانون بپيوندد و آشنايي با قوانين و دستورات آن مي‌تواند براي ناشران ايراني تجربه‌هاي خوبي به همراه داشته باشد.

هاشمي‌نژاد يادآور شد: طي سه – چهار سال آينده بعيد مي‌دانم ايران به قانون كپي‌رايت بپيودند هرچند الان كتاب‌هاي ناشران ايراني هم به راحتي به صورت غيرمجاز و قاچاق چاپ مي‌شود و اگر قانون كپي‌رايت هم باشد تفاوتي ندارد از سوي ديگر فكر مي‌كنم نشر ايران هم با توجه به بحران‌هاي اقتصادي كنوني چنين آمادگي‌اي را ندارد.