خانواده‌ها به پديده «كتاب‌زدگي» توجه كنند/برخي كتاب‌ها استعدادسوزند
اخبار
نوشته شده توسط ادمین سایت
1400/04/07
خانواده‌ها به پديده «كتاب‌زدگي» توجه كنند/برخي كتاب‌ها استعدادسوزند
نهمين همايش «بحران و برون رفت؛ چالش‌هاي امروز كتاب كودك و نوجوان» با موضوع پرورش استعداد كودكان با انتخاب كتاب‌هاي مناسب سه‌شنبه(اول تيرماه) با حضور حسين عليان، پژوهشگر حوزه استعدادسنجي و استعدادپروري و محقق اين حوزه و احمدرضا آذربايجاني در صفحه مجازي انجمن فرهنگي ناشران كتاب كودك و نوجوان برگزار شد.
عليان با اشاره به اهميت نقش كتاب در استعدادپروري كودكان گفت: قبل از هر چيز بايد تعريفي از استعداد داشته باشيم و بدانيم كه استعداد‌يابي، استعدادپروري و استعدادسالاري سه مرحله آن هستند يعني در ابتدا بايد استعداد را كشف كنيم، بعد آن را رشد بدهيم و در ادامه از آن استفاده كنيم.
وي با بيان اينكه كتاب به‌عنوان يك ريزمغذي مهم مي‌تواند نقش موثري در پرورش استعدادها داشته باشد، افزود: بايد متناسب با استعداد و ويژگي‌هاي هر فرد، كتابي در اختيار او قرار داد؛ به‌عنوان مثال گاهي قرار است كه يكسري ويژگي مثبت به هوش استعداد او اضافه كنيم، يا يكسري نكات منفي را از او بگيريم و به همين نسبت كتاب‌هاي مختلف در اختيار او قرار دهيم.
عليان ادامه داد: امروز در ساختارهاي مهم جهان، افراد را به سمت هوشمندي‌هاي خاص هدايت مي‌كنند؛ اما مواردي مثل «هوش اخلاقي» و «هوش معنوي» مغفول مانده است. در كتاب كودكان ژاپن همواره در كنار يك بحث علمي، يك بحث اخلاقي و در كنار همه مسائل علمي، فضليت‌ها و رذيلت‌هاي اخلاقي هم بيان مي‌شود تا كودك نكات اخلاقي را هم بداند.
وي با بيان اينكه كتاب مي‌تواند بسياري از خلاءها را پُر كند، گفت: استعدادپروري صرفا به معني رسيدن به بهترين شدن نيست بلكه رسيدن به تعالي است؛ به‌عنوان مثال فرد در عين حال كه يك رياضي‌دان است بايد براي جامعه‌اش هم مفيد باشد و به نظرم كتاب مي‌تواند در اين زمينه نقش مهمي ايفا كند.
عليان با طرح اين موضوع كه در اين زمينه براي كتابخواني بايد حد و مرزهايي تعيين شود، تاكيد كرد: مهم اين است كه افراد با توجه به گروه سني خود چه كتاب‌هايي را بخوانند يا اين كتاب‌ها را چه زماني بخوانند، آنها را به‌صورت فردي يا گروهي بخوانند يا اينكه كتاب‌هاي تصويري بخوانند يا صوتي؟
وي يادآور شد: در ايران هميشه گفته‌ايم كتاب بخوانيم اما هيچ‌وقت نگفته‌ايم چطور بخوانيم؟! زيرا در اين ميان بحث مغفول «يادگيري براي يادگيري» است؛ به اين معنا كه ياد بگيريم كه چطور ياد بگيريم مثل مبحث فكر كردن كه اهميت دارد والدين با اين موضوع آشنا باشند.
عليان با بيان اينكه خانواده‌ها گاهي حجم زيادي از يك كتاب را به فرزند خود براي مطالعه مي‌دهند، عنوان كرد: اين حجم كتاب، بيش از اينكه موجب استعدادپروري شود، به‌دليل دريافت مفاهيم و مسائل مختلف، كودك دچار انباشتگي ذهني و استعدادسوزي مي‌شود؛ در نتيجه نمي‌تواند همه موضوعات را بياموزد و اشفتگي دهني بروز پيدا مي‌كند.
وي در ادامه صحبت‌هاي خود بر تاثير منفي محتواي نامناسب كتاب بر نوجوانان و كودكان توضيح داد: كتابخواني اگر براساس يك جريان مشخص نباشد گاهي موجب مي‌شود بروز آسيب‌هاي زيادي خواهد شد؛ زيرا ممكن است محتواي آن اصلا مناسب بچه‌ها نباشد و الدين بايد به اين نكته دقت كنند.
استعدادسوزي با برخي كتاب‌ها
بخش ديگر اين نشست به اهميت كتاب در پرورش استعداد اختصاص داشت. عليان در اين زمينه گفت: همان‌طور كه گفته شد برخي كتاب‌ها مي‌توانند زمينه‌ساز استعدادسوزي شوند، چراكه گاهي نگاه والدين در خريد كتاب، فانتزي و براساس توجه به ظواهر بصري و جلد كتاب است در حالي‌كه امروز در دنيا اين نگاه وجود ندارد.
وي ادامه داد: شاهديم گاهي برخي مباحث علمي و آموزشي با محتواي ضعيف، اما با ظاهر قشنگ ارائه مي‌شود در حالي‌كه يك كتاب علاوه بر طرح جلد زيبا، بايد محتواي مناسبي هم داشته باشد.
عليان با بيان اينكه امروزه آموزش فست‌فودي زياد شده و اين موجب مي‌شود نگاه مردم در طولاني مدت به آموزش نگاه ضعيفي شود، عنوان كرد: كتاب‌ها بايد براساس نياز انتخاب شوند و در اين ميان پدر و مادر بايد كتابخوان باشند و به محتواي كتاب‌ها آگاهي داشته باشند. زماني كه كودك حتي يك جلد كتاب هم دست والدين خود نديده است نمي‌توان انتظار داشت كه كودك كتابخوان باشد.
وي همچنين با اشاره به پديده «كتاب‌زدگي» در جامعه گفت: الان برخي فكر مي‌كنند هر مطلبي در كتاب‌ها منتشر شده صحيح است در حالي‌كه اينگونه نيست و بايد بر محتواي كتاب‌ها دقت شود. آمار نشان مي‌دهد در سال‌هاي اخير، بيشترين كتاب‌هاي فروخته شده در حوزه طالع‌بيني و آشپزي است و اين براي جامعه و مردم اصلا خوب نيست.
عليان تاكيد كرد: پديده «كتاب‌زدگي» بايد بررسي شود، گاهي ديده مي‌شود، فقط خريدن كتاب براي خانواده‌ها مهم است و به محتوا توجه زيادي نمي‌شود در حالي‌كه نبايد اينگونه باشد به‌ويژه اينكه رويكرد تحولي در جامعه داريم اما به دنبال پيشرفت نيستيم.
اهميت آموزش‌هاي بنيادين در كودكي
اين كارشناس و پژوهشگر حوزه استعدادپروري در ادامه با اشاره به اهميت انتخاب كتاب براي كودكان گفت: انتخاب كتاب براي كودكان هشت تا 11 سال اهميت ويژه‌اي دارد و كارشناسان و و پژوهشگران نيز تاكيد دارند، اگر در اين سن يكسري مفاهيم را نهادينه نكنيم، در آينده هميشه مشكل خواهيم داشت؛ در حالي‌كه براي مخاطبان گروه سني مهم، با كمبود كتاب و عناوين مواجه هستيم. دايره پرورش استعداد كودكان بايد گسترده‌تر شود.
عليان همچنين با طرح اين موضوع كه در انتخاب كتاب «منطقه طلايي» داريم، عنوان كرد: انتخاب كتاب بايد در بردارنده استعداد، علائق و ارزش فرد باشد و اگر بر اساس اين سه مبنا جلو برويم در منطقه طلايي هستيم و انتخاب‌هاي حكيمانه‌اي خواهيم داشت، اما اغلب مردم به سراغ كتاب هاي دم دستي و راحت يا حتي جذاب‌تر مي‌روند و انتخاب‌هاي آنها خيلي مبناي مشخصي ندارد.
اين كارشناس استعداد‌يابي بر لزوم آموزش اهداي كتاب به كودكان افزود: بايد از كودكي به كودكان خود بياموزيم كه بعد از مطالعه كتاب آن را براي ديگران هم بيان كنند و يا به كتابخانه يا شخص ديگري هديه بدهند در حالي‌كه چنين نگاهي در جامعه وجود ندارد و افراد عادت كرده‌اند بعد از مطالعه كتاب ها را در قفسه كتابخواني خود حبس كنند.
وي تاكيد كرد: اين كار در آنها نهادينه مي‌شود و حتي تا بزرگسالي فرد هم ادامه دارد به طوري كه فرد الان استاد دانشگاه است و فكر مي‌كند همچنان بايد كتاب هايش را حفظ كند در حالي كه ما بايد انديشه افراد را قوي كنيم و اگر اين كار را كرديم كار مهمي انجام داده‌ايم.
عليان با بيان اينكه والدين در انتخاب كتاب بايد دقت كنند در حالي‌كه نسبت به اين موضوع آگاهي ندارند، گفت: غير از خريد كتاب، نوع مطالعه آن همچنين استفاده از مطالب در زندگي اهميت دارد اما در بحث فرزندپروري جاي كتاب و اهميت آن براي والدين خالي است و در اين دوره ها فقط روش‌هاي فرزندپروري بيان مي‌كنند و خانواده‌ها براي انتخاب و خريد كتاب مناسب ناآگاه هستند.
وي درباره چگونگي ارزشيابي استعدادها در كتاب‌ها افزود: از انتخاب و علاقه بچه‌ها به كتابي مي‌توان استعدداد آنها را شناسايي كرد؛ وقتي كودك كتابي را انتخاب كرد مي‌توانيم متوجه شويم كه به چه موضوعي علاقه دارند يا درباره چه حوزه‌اي استعداد دارند.
عليان ادامه داد: برخي والدين رويكرد تحميلي در خريد كتاب دارند و كتاب مورد علاقه كودك را نمي گيرند اما نبايد اينگونه باشد و رويكرد تحميلي بايد برداشته شود و والدين بايد درباره چرايي نخريدن كتاب را به فرزند خود توضيح بدهند تا او اقناع شود.
وي همچنين با اشاره به اهميت بحث كتابخواني متناسب با روحيات و خلقيات و استعدادهاي كودكان كتاب تاكيد كرد: والدين بايد به تناسب ويژگي هاي اخلاقي فرزندانشان كتاب در اختيار آنها قرار دهد، بعضي ها دوست دارند صبح كتاب بخوانند برخي ديگر دوست دارند شب كتاب بخوانند و والدين بايد به همه اين موارد آگاه باشند و براساس آن برنامه‌ريزي كنند زيرا به پرورش استعداد كودكان كمك مي‌كند.
به گفته عليان، اين تحميل گاهي اعتماد به نفس كودكان را از بين مي‌برد زيرا گاهي كودك وقتي به سراغ كتابي مي رود نگاه مي كند هم سن و سال هايش به سراغ چه كتابي مي رود در حالي‌كه نبايد اينگونه باشد و بايد بر اساس علائق خود كتاب انتخاب كنند.