نشست ضرورت مطالعه كتاب‌هاي غيردرسي

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، نشست «ضرورت مطالعه كتاب‌هاي غيردرسي» شنبه (21آبان‌ماه) با حضور محمد گودرزي دهريزي، نويسنده و شاعر حوزه كودك و نوجوان؛ شيرين هاشميان، معلم و مروج كتاب كودك و محمد طوسي، ناشر كودك و نوجوان درباره ضرورت مطالعه كتاب‌هاي غيردرسي در دفتر انجمن فرهنگي ناشران كودك و نوجوان برگزار شد.

آذربايجاني، پژوهشگر حوزه علوم تربيتي و كارشناس ـ مجري اين برنامه با اشاره به اهميت ضرورت مطالعه كتاب‌هاي غيردرسي، عنوان كرد: منظور از كتاب‌هاي غيردرسي اصطلاح است؛ زيرا حتي در كتاب‌هاي غيردرسي هم نكات درسي و آموزشي وجود دارد اما از آموزش متمركز و درسي تبعيت نمي‌كند و به شكل آزادتري وجود دارد.

اين نشست با طرح سوالي از ميهمانان برنامه درباره ضرورت كتاب‌هاي غيردرستي براي كودكان ادامه پيدا كرد و شيرين هاشميان در سخناني گفت: بحث خود از ديدگاه تاثير مطالعه بر مغز نوجوانان صحبت مي‌كنم؛ وقتي يك كودك و نوجوان كتابي مطالعه مي‌كند و خود را جاي شخصيت‌هاي آن كتاب مي‌گذارد، اين شخصيت هميشه با خلقيات مطالعه‌كننده كتاب همسو نيست، هم از جنسيت، هم طرز تفكر و هم نحوه زندگي.

وي افزود: در بچه‌‌هايي كه عادت مطالعه در آن‌ها به وجود آمده است، حس همدلي و درك كردن ديگري به وجود مي‌آيد و مي‌توان اميدوار بود در مواجهه با رويدادهاي اجتماعي فعال‌تر باشد و هوش هيجاني خود را به كار بگيرد.

هاشميان با بيان اينكه كودكاني كه مدت طولاني مطالعه مي‌كنند، به مرور عادت مي‌كنند كه روي يك مطلب تمركز كنند، عنوان كرد: بچه‌ها مي‌توانند حواس خود را روي يك ريتم داستاني متمركز كنند و جلو بروند، اين بچه‌ها در آينده نيز تمركز بيشتري دارند و بهتر مي‌توانند فعاليت اجتماعي داشته باشند و به نوعي هوش هيجاني آن‌ها تقويت مي‌شود.

وي تاكيد كرد: محققان به اين نتيجه رسيده‌اند كساني كه بيشتر مطالعه مي‌كنند و عادت به مطالعه دارند، مي‌توانند از دو نيمكره مغز خود استفاده بكنند و حتي استفاده بهتري كنند كه اين موضوع منجر به ساختن دنيايي مي‌شود كه اقتصاد بهتر و پيشرفت بهتري پيش روي خود دارد.

هاشميان با اشاره به اينكه خواندن نياز به تمركز و دقت دارد، گفت: گاهي والدين گلايه مي‌كنند كه براي بچه‌ها كتاب خريداري كرديم و هرچه به آن‌ها مي‌گوييم كتاب بخوان، فايده ندارد، مساله اين است كه بخوان امر بر نمي‌تابد، به‌خصوص اين روزها كه بچه‌ها با انواع و اقسام وسايل ديجيتالي محاصره شده‌اند.

به گفته وي، در زمانه كنوني كتاب به تنهايي نمي‌تواند نقش خود را در اوقات فراغت كودك و نوجوان ايفا كند، بلكه به مروج كتاب نياز داريم، كتاب بايد براي كودكي كه در منزل با مادرش است تا كودكي كه در مدرسه تحصيل مي‌كند ترويج شود.

اين مروج كتابخواني همچنين در بخش ديگر صحبت‌هاي خود با بيان اينكه آماري منتشر شده كه زمان مطالعه 13 دقيقه در 24 ساعت است، گفت: بيش از 12 سال است كه با مخاطب كودك 7 تا 12 سال كتابخواني مي‌كنم، در كتاب «سواد شكوفايي» آمده كه بچه‌ها حتي از قبل به دنيا آمدن نياز دارند كه خانواده براي آن‌ها كتاب بخوانند.

وي افزود: جامعه‌اي را متصور هستيم كه همه افراد آن سواد دارند و اهل مطالعه هستند، نورون‌هاي مغز بچه‌ها از 2 سالگي فعال شده‌ مي‌شود و اگر فعاليت‌ها تقويت نشوند و عادت مطالعه در آن‌ها ايجاد نشود، پس از آن خيلي سخت است كه اين مطالعه در آن‌ها شكل بگيرد.

در اين زمينه از خانه همه‌چيز شروع مي‌شود و مادر و پدر بايد وقت بگذارند و براي بچه‌ها كتاب بخوانند، همچنين خودشان كتاب بخوانند و به‌عنوان الگو براي فرزنداشان باشند.

تفاوت‌هاي كتاب بازاري و كتاب ناب

در بخش ديگري از اين نشست، محمد گودرزي با اشاره به مفهوم كتاب‌هاي غيردرسي گفت: در كتاب‌هاي به اصطلاح آموزشي و درسي ممكن است با شعر و داستاني مواجه شويم كه به معناي كتاب غيردرسي باشد و وقتي از اين اصطلاح استفاده مي‌كنيم بايد به معنا و مفهوم آن با توجه به دامنه وسيع كتاب‌هاي غيردرسي توجه داشته باشيم.

وي ادامه داد: در دامنه و فراواني آثار اين حوزه، كتاب‌هاي سطحي و بي‌مايه‌اي داريم و ضرورت مي‌دانم كه به جاي استفاده از كتاب‌هاي غيردرسي از عنوان كتاب‌هاي ضروري كودكان استفاده كنيم.

گودرزي با بيان اينكه مطالعه كتاب‌هاي ضروري براي كودكان در هر سني واجب است، اما اين سوال مطرح مي‌شود كه اين آثار چه كتاب‌هايي هستند، گفت: اين كتاب‌ها به لحاظ هنري بسيار غني هستند، ساختار هنري فوق‌العاده‌اي دارند و وقتي يك كودك كتاب ضروري را مي‌خواند، سفري ذهني براي او آغاز مي‌شود و كودك در آن دنيا كم مي‌شود.

وي افزود: با مطالعه كتاب كودك به جهان تازه‌اي وارد مي‌شود، جهاني كه نيمي از آن‌ را از قبل پديدآورنده ساخته و نيم ديگر آن را كودك مي‌سازد، اينجا دقيقا نقطه تمايز بين كتاب‌هاي ناب و ضروري و كتاب‌هاي بازاري و سطحي است.

گودرزي با بيان اينكه هميشه برايم سخت بوده كه جواب سوال فرق كتاب بازاري با داستان ناب را بدهم، گفت: در كتاب‌هاي بازاري، كم‌مايه و سطحي معمولا نيمه دوم يعني جهاني كه كودك مي‌سازد را نداريم، بلكه فقط نيمه اولي را كه نويسنده خلق كرده به شكل سطحي داريم، كودك آن را مي‌خواند اما بخش دومي كه بايد خودش بسازد را ندارد.

به گفته وي، كتاب‌هاي ضروري، مهمترين كاري است كه بايد براي تهيه و خريداري آن‌ها سرمايه‌گذاري كرد، تمام آموزش و پرورش‌هاي پيشرفته در دنيا، انتخاب كتاب براي دانش‌آموزان را امري مهم مي‌دانند.

گودرزي با طرح اين موضوع كه ما نبايد به يك كتابخانه بزرگ مملو از كتاب در مدارس فكر كنيم، گفت: يك كتابخانه كوچك آموزگار كه 35 دانش‌آموز دارد و 35 كتاب ضروري دارد بسيار بهتر از يك كتابخانه بزرگ بدون كتاب ضروري است.

وي همچنين تاكيد كرد: وقتي صحبت از كتاب درسي اثرگذار مي‌كنيم بايد تمركز خود را روي كتاب‌هاي ضروري ببريم، 80 درصد كتاب‌هايي كه در جشنواره دانايي و توانايي برگزيده مي‌شوند جزو همين آثار هستند، آثار برگزيده ساير جشنواره‌ها نيز مي‌توانند فهرستي در اين حوزه داشته باشند.

گودرزي با بيان اينكه بسياري از چيزهايي كه از نگاه بزرگسالانه خطرناك مي‌بينيم، ممكن است از نگاه كودكان خطرناك نباشند، گفت: درباره اين آثار بايد نگاه كودكان را نيز در نظر داشته باشيم و به تناسب نگاه آن‌ها فكر كنيم و برنامه‌ريزي داشته باشيم.

توجه خوب خانواده‌ها به كتاب غيردرسي

محمد طوسي ديگر سخنران اين نشست بود، وي در سخناني با بيان اينكه درباره چرايي مطالعه كتاب براي كودكان، گفت: جامعه امروز و آينده گريزي ندارد كه بچه‌ها در آن آگاهي داشته باشند و اگر كسي ابزار علم و آگاهي نداشته باشد حتي در شغل خود هم موفق نخواهد بود، كسي كه روزگاري آهنگري و كشاورزي را تجربي ياد گرفته امروز نيازمند مطالعه است.

وي افزود: آگاهي و دانستن، يك ارزش است و اگر خانواده‌ها به آن توجه داشته باشند، ناگزير هستيم كه بچه‌ها را در مسير آگاهي قرار دهيم.

طوسي با بيان اينكه در نمايشگاه كتاب گاهي خانواده‌ها به دنبال كتاب براي كودكان يك‌ساله و دوساله خود هستند، ادامه داد: توجه خانواده‌ها به كتاب خواندن و آگاه شدن فرزندانشان خيلي مهم، جذاب و نشان‌دهنده اتفاق‌هاي خوبي در جامعه است.

وي در ادامه صحبت‌هاي خود با اشاره به كمبود كتاب غيردرسي طي سال‌هاي گذشته در خانه‌ها، توضيح داد: امروز اما وضعيت فرق كرده است و ديگر در همه خانه‌ها كتاب غيردرسي براي كودكان و نوجوانان وجود دارد زيرا سطحي از آموزشي كه بچه‌ها نياز دارند از مهارت‌هاي زندگي در كتاب‌هاي درسي نيست.

طوسي با بيان اينكه بخش زيادي از منابع آموزشي و تربيتي بچه‌ها در كتاب‌هاي درسي قرار ندارد، تاكيد كرد: امروز خانواده‌ها و والدين بايد به خريد كتاب‌هاي غيردرسي توجه زيادي داشته باشند، امروز مي‌توانيم بسياري از مشكلات رفتاري را با مطالعه اين كتاب‌ها برطرف و اصلاح كنيم و چنين آثاري مي‌توانند در نهادينه‌سازي بسياري از رفتار و خصايص رفتاري كودكان موثر باشد.