نشست «بحران و برون‌رفت: چالش‌هاي امروز نشر كتاب كودك و نوجوان»

نشست «بحران و برون‌رفت: چالش‌هاي امروز نشر كتاب كودك و نوجوان»، روز سه‌شنبه (28 آبان‌ماه) همزمان با ششمين روز هفته كتاب، به همت انجمن فرهنگي ناشران كتاب كودك و نوجوان و با مشاركت موسسه خانه كتاب برگزار شد.

نشست «بحران و برون‌رفت: چالش‌هاي امروز نشر كتاب كودك و نوجوان» با حضور نيكنام حسيني‌پور، مديرعامل موسسه خانه كتاب تهران و جمعي از نويسندگان، ناشران و تصويرگران در سالن اجتماعات انجمن فرهنگي ناشران كتاب كودك و نوجوان به منظور بررسي چالش‌هاي پيش روي نشر كودك و نوجوان و ارائه‌ راهكار براي برون‌رفت از وضع فعلي تشكيل شد.

مديرعامل موسسه خانه كتاب تهران در اين مراسم، با ارائه‌ آماري از وضع نشر در حوزه‌ كودك و نوجوان، خانه كتاب را به عنوان قلب تپنده‌ نشر ايران معرفي كرد و افزود: آمارهايي كه توسط اين موسسه ارائه مي‌شود، مي‌تواند منبع خوبي براي سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي در راستاي تقويت ادبيات كودك و نوجوان باشد.

نيكنام حسيني‌پور آمار حوزه‌ نشر كتاب كودك و نوجوان را چنين تشريح كرد: حدود چهار هزار و 690 ناشر كودك و نوجوان در طول 40 سال اخير از يك تا 500 عنوان جلد كتاب منتشر كرده‌اند و حدود سه هزار و 491 ناشر زير 10 عنوان كتاب چاپ كرده‌اند. به عبارت ديگر 70 درصد از ناشران كمتر از 10 عنوان كتاب نشر داده‌اند.

وي، آمارسازي را يكي از معضلات حوزه‌ نشر دانست و گفت: تلاش ما بر اين است كه آمارها را به سمت كيفي‌سازي پيش ببريم تا نهادهاي مربوطه بتوانند با استفاده از اين داده‌ها برنامه‌ريزي درستي انجام دهند.

حسيني‌پور با اذعان بر اينكه در بخش متن از جمله داستان و شعر در عرصه‌ بين‌الملل چندان موفق نبوده‌ايم، تصريح كرد: در حوزه‌ تصويرسازي، جوايز متعدد ملي و جهاني داريم و اين نشان‌ مي‌دهد كه ناشران بايد در اين حوزه سرمايه‌گذاري كنند.

وي، از كمبود آثار كميك استريپ ابراز ناخرسندي كرد و افزود: ناشران و نويسندگان بايد با پرورش ذوق عام، ذائقه‌ مردم را به اين بخش نيز سوق دهند.

حسيني‌پور، سهم نويسندگان زن و مرد در بخش كتاب كودك و نوجوان را به ترتيب 43 درصد و 57 درصد اعلام كرد.

مديرعامل موسسه‌ خانه كتاب تهران در خصوص نسبت كتاب‌هاي ترجمه شده گفت: 65 درصد كتاب‌هاي ترجمه، از زبان انگليسي است و بايد از ظرفيت تعامل با كشورهاي همسايه و دوست در زمينه‌ نشر استفاده كنيم.

وي افزود: كتاب‌هاي ترجمه در بخش كودك و نوجوان با 19 درصد در دومين رديف بعد از كتاب‌هاي علوم پايه با 21 درصد قرار دارند.

حسيني‌پور بيان كرد: برگزاري جشنواره‌هاي مختلف در مورد كتاب كودك و نوجوان فرصتي است تا كتاب‌هاي خوب و مورد تائيد كه داوري شده‌اند را به مخاطبان معرفي كنند.

وي بيان كرد: تربيت و آموزش دو وظيفه‌ عمده‌ آموزش و پرورش است، اما امروز شاهد هستيم كه آموزش بيشتر از تربيت مورد توجه سياست‌گذاران اين حوزه است و تا زماني كه چشم‌انداز دانش‌آموزان و خانواده‌هايشان مسئله‌ كنكور است، استقبال از ادبيات كودك و نوجوان رونق چنداني نخواهد داشت.

وي در پايان با اشاره به اهميت حوزه‌ نشر كودك و نوجوان، نام‌گذاري دو روز از ايام هفته كتاب با محوريت كودك و نوجوان را نشان از اهتمام خانه كتاب در پرداخت به اين بخش دانست.

كمتر از پنج درصد از كتابفروشي‌ها مختص كودكان است

رئيس هيئت مديره انجمن فرهنگي ناشران كتاب كودك و نوجوان نيز در اين مراسم با ابراز خرسندي از برگزاري اين مراسم، خواستار تداوم اين نشست‌ها شد.

عبدالعظيم فريدون افزود: اميدواريم اين همايش، آغاز بحث جدي در راستاي چالش‌هاي نشر كودك باشد و تداوم يابد.

فريدون با بيان اينكه اوج توليد كتاب در دولت هفتم و هشتم بود، اظهار كرد: متاسفانه شمارگان كتاب كودك و نوجوان از سال 85 به بعد كاهش داشته است و اين در حالي است كه تعداد مخاطبان اين حوزه دو برابر شده است.

وي گفت: كمتر از پنج درصد از كتابفروشي‌ها مختص كودكان است و معمولاً بخش كوچكي از كتابخانه‌هاي عمومي به كتاب‌هاي كودك و نوجوان اختصاص مي‌يابد.

فريدون با ارائه‌ آماري در اين حوزه افزود: در سال 97، 13 هزار و 300 عنوان كتاب چاپ اول با تيراژ 26 ميليون داشتيم كه اين تعداد از ابتداي سال 98 تاكنون به هشت هزار و 700 جلد كتاب رسيده است، به عبارت ديگر به طور ميانگين در طول سال تنها يك كتاب چاپ اولي براي هر كودك توليد مي‌شود.

در اين نشست تعدادي از فعالان حوزه‌ نشر كودك و نوجوان نيز به بيان نظرات خود پرداختند.

ايرج ضرغام، مدير انتشارات فاطمس و طوطي، دغدغه‌ خود در حوزه‌ نشر كودك و نوجوان را با تأكيد بر تفاوت نشر كودك و بزرگسال ذكر كرد و افزود: ويراستاري و‌ نويسندگي براي كودكان و بزرگسالان با هم تفاوت‌هاي اساسي دارند و افرادي كه در حوزه‌ ادبيات بزرگسالان فعال هستند، نمي‌توانند وارد ادبيات كودك و نوجوان شوند.

هيچ بازخوردي از كتاب‌هاي كودك و نوجوان وجود ندارد.

هدي حدادي، طراح، گرافيست و نويسنده‌ كودك و نوجوان نيز بزرگترين مسئله‌ نشر كودك و نوجوان را بحران مخاطب دانست و گفت: چيزي كه براي ما وجود ندارد، حضور جدي، ملموس و قابل درك مخاطب در اين بخش است. به عبارت ديگر ما هيچ بازخوردي از آثار توليدي از سوي خوانندگان نداريم.

مهدي قنواتي، عضو هيئت مديره انجمن ويراستاران از كمبود كار تخصصي و حرفه‌اي در مورد زبان كودك و نوجوان ابراز ناخرسندي و بر لزوم برگزاري دوره‌هاي جامع نگارش متون در اين بخش تاكيد كرد.

سعيد بديعي، معاون دفتر انتشارات كمك آموزشي، مسئله‌ مهم در اين حوزه را از يك طرف نبود تعامل بين توليدكنندگان آثار و مخاطبان اعلام كرد و از سوي ديگر وفور كتاب‌هاي ترجمه‌اي را در ايران مشكل اساسي دانست.

محمد طوسي، ناشر كتاب كودك و نوجوان گفت: اگر بخواهيم نشر كودك و نوجوان را تقويت كنيم، بايد روال عادي خريد مستقيم كتاب از ناشر را حذف كرده و به جاي آن كاري كنيم تا توزيع‌كنندگان و كتابفروشي‌ها نيز وارد چرخه‌ نشر شوند.

حق ترجمه‌، چندين برابر حق تاليف كتاب

مهدي حجواني، فعال حوزه‌ نشر كودك و نوجوان گفت: زماني كه حق ترجمه‌ كتاب‌هاي خارجي چندين برابر حق تأليف كتاب‌ باشد، شاهد گسترش كتاب‌هاي ترجمه‌اي در ايران خواهيم بود و نويسندگان ما نمي‌توانند با اين ميزان از كتاب‌هاي ترجمه رقابت كنند.

علي محمدپور، بنيان‌گذار نشر الكترونيك تأكيد كرد: هر كجا كه كودكان و نوجوانان حضور دارند، ما نيز بايد در آنجا حاضر باشيم، در حالي كه ما كتاب را توليد مي‌كنيم و بعد توقع داريم، مخاطبان دنبال ما بگردند. همچنين بايد بخش انتشارات الكترونيك را نيز نقويت كنيم.

رضا كروبي، مدير انتشارات فني ايران و كتاب‌هاي نردبان،‌ ادغام ناشران كوچك با و هم‌افزايي را ضروري دانست و افزود: اگر ناشران كوچك با هم تجميع شوند،‌ قدرت آنها چندين برابر مي‌شود و راحت‌تر مي‌توانند در بازار نشر فعاليت كنند.